Hạ lãi suất, kích cầu tín dụng​

Trong bối cảnh tín dụng đầu năm khó chảy do áp lực lãi vay nên nhiều ngân hàng bắt đầu tính toán giảm lãi suất đầu ra, kích cầu vốn. Thực tế, lãi suất tiết kiệm đang dần “hạ nhiệt” ở thị trường 1 (dân cư và tổ chức kinh tế) giảm khoảng 1-1,5%/năm so với trước và sau Tết Quý Mão năm 2023 và ở cả thị trường 2 (thị trường liên ngân hàng). Cụ thể, lãi suất bình quân liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm được NHNN niêm yết ngày 13/2 (kỳ hạn chính chiếm hơn 95% khối lượng giao dịch) đã giảm về mức 4,55%, giảm so với 4,91% vào ngày 10/2, từ mức 5,49% trong phiên trước đó và 6,21% ghi nhận vào hồi đầu tháng 2/2023. Cùng với kỳ hạn qua đêm, lãi suất các kỳ hạn 1 tuần, 2 tuần, 1 tháng cũng đồng loạt giảm.

Trong nửa đầu tháng 2/2023, NHNN vẫn liên tục hút ròng gần 150.000 tỷ đồng, còn bơm ra thị trường chưa tới 50.000 tỷ đồng. Từ đầu tháng 2 đến nay, NHNN đã tăng thanh khoản cho hệ thống, room tín dụng đã mở ra với định hướng 14-15% và sẽ có điều chỉnh phù hợp, lãi suất liên ngân hàng cũng “hạ nhiệt”… Những yếu tố này hỗ trợ cho lãi suất đi xuống.

Đó cũng là một trong những điều kiện để ngân hàng xem xét điều chỉnh lãi suất đầu ra thông qua các gói vốn giá rẻ để thu hút người vay. Bởi trong bối cảnh áp lực lãi vay cao rất khó có thể thu hút được khách hàng vay vốn, trong khi ngân hàng đã được cấp hạn mức tín dụng từ đầu năm 2023 nên cũng kỳ vọng sớm đẩy mạnh hoạt động tín dụng nên buộc cân đối bài toán lãi suất huy động - cho vay.

Đơn cử, Vietcombank đã chính thức công bố giảm lãi suất 0,5% cho các khách hàng, áp dụng từ đầu năm 2023 đến 30/4/2023.

Một gói ưu đãi có tổng giá trị khoảng 3.000 tỷ đồng với mức giảm lãi suất cho vay tối đa 1% vừa được Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank) chủ động triển khai nhằm hỗ trợ các cá nhân, hộ kinh doanh, cơ sở kinh doanh có nhu cầu vay vốn ngắn hạn tối đa 12 tháng. Các khoản vay phục vụ sản xuất và thương mại trong các lĩnh vực như chăn nuôi, nông, lâm, ngư nghiệp cũng sẽ được giảm so với lãi suất cho vay hiện hành của ngân hàng.

Tương tự, với mục tiêu triển khai vốn tín dụng hướng đến những nhóm khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ trong năm 2023, Ngân hàng Phương Đông (OCB) cũng dành khoảng 25.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi với lãi suất cho vay ngắn hạn từ 8 -12%/năm với doanh nghiệp.

Ngân hàng Bản Việt mới đây đã đưa ra chương trình cho vay “Vay vốn ưu đãi, kinh doanh siêu lãi” với khách hàng cá nhân và doanh nghiệp với lãi suất cực ưu đãi chỉ từ 10,5%/năm. Gói vay với hạn mức 1.000 tỷ đồng, dành cho khách hàng vay vốn từ ngày 1/2/2023 đến 30/4/2023 hoặc đến khi chương trình hết hạn mức.

Từ ngày 10/2/2023 Ngân hàng TMCP Quân đội (MB Bank) triển khai chương trình giảm lãi suất vay cho khách hàng doanh nghiệp có doanh thu dưới 100 tỷ đồng. Khách hàng có thể thực hiện đăng ký vay vốn bằng tính năng Giải ngân online ngay trên nền tảng Biz MB Bank để được hưởng lãi suất ưu đãi giảm đến 1%/ năm… Trong khi đó, mới đây, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) triển khai gói vay ngắn hạn mới với quy mô 30.000 tỷ đồng phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh với lãi suất ưu đãi chỉ từ 8%/năm đối với các khoản vay có kỳ hạn dưới 6 tháng; hoặc chỉ từ 9%/năm đối với các khoản vay trong thời gian từ 6 - 12 tháng…

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia kinh tế - tài chính, dù vẫn còn nhiều áp lực, song mặt bằng lãi suất nhiều khả năng sẽ tạo đỉnh trong nửa đầu năm 2023 dần “giảm nhiệt”, qua đó giảm áp lực lên lãi suất cho vay.

Ở chiều ngược lại, hiện trên bảng niêm yết, hầu hết các ngân hàng đã đưa lãi suất tiết kiệm về mức tối đa 9,5%/năm đối với kỳ hạn dài ngày trên 1 năm và chạm trần 6%/năm đối với kỳ hạn dưới 6 tháng. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh khá gay gắt, các ngân hàng đã ra sức chào mời những gói tiền gửi hấp dẫn, lãi suất có nơi đã trên 9-9,35%/năm kỳ hạn 6-12 tháng. Ở kỳ hạn 1-3 tháng, các ngân hàng có mức lãi suất cao nhất 6%/năm cụ thể là Bắc Á, Đông Á, Kiên Long, PGBank, SCB, VIB, VietCapitalBank… Với kỳ hạn 6 tháng, Đông Á giữ mức lãi suất cao nhất là 9,35%; MB đưa ra mức thấp nhất 5,7%. Tại các ngân hàng thuộc Big4, BIDV, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) đưa ra mức lãi suất 6%/năm; Agribank là 6,1%/năm… Mới đây, tại hội nghị về công tác tín dụng, tổng giám đốc các ngân hàng thương mại đã thống nhất giảm lãi suất huy động về mức tối đa 8,7%/năm, thay vì 9,5%/năm như cam kết với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam trước đó. Thế nhưng, các ngân hàng nhỏ và vừa vẫn duy trì mức lãi suất cao.

Theo các chuyên gia phân tích của Fiin Group, thanh khoản thị trường chưa thể sớm cải thiện do ách tắc về giải ngân vốn đầu tư công, thiếu các biện pháp mang tính hỗ trợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản. Trong khi đó, trên thế giới, Fed tiếp tục lộ trình tăng lãi suất, có thể tăng lên mức 5% năm nay và duy trì mức này đến hết năm 2023. Với tác động kép này, lãi suất VND chưa thể giảm ít nhất 6-12 tháng tới.

Về công tác xây dựng chính sách và điều hành vĩ mô, Chính phủ cũng đã yêu cầu NHNN khẩn trương trình Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 31/2022/NĐ-CP trong tháng 02/2023 để tháo gỡ kịp thời các vướng mắc, thúc đẩy giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% qua hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM). Cụ thể, tại Nghị quyết số 10/NQ-CP ngày 3/2/2023 phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 01/2023 trực tuyến với địa phương, Chính phủ yêu cầu NHNN khẩn trương trình trong tháng 2/2023 để tháo gỡ kịp thời các vướng mắc, thúc đẩy giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% qua hệ thống các NHTM. Đồng thời phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát, đề xuất cấp có thẩm quyền cho điều chuyển phần dự toán không sử dụng hết sang các nhiệm vụ chi hoặc hình thức hỗ trợ phù hợp khác.

Nghị quyết giao NHNN chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương điều hành chính sách tiền tệ chắc chắn, chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả. Khuyến khích các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí để ổn định mặt bằng lãi suất, phấn đấu giảm lãi suất cho vay; bảo đảm thanh khoản và an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng. Điều hành tỷ giá phù hợp; phối hợp đồng bộ, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác. NHNN điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý, tập trung vốn vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và động lực tăng trưởng, kiểm soát tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro. Tiếp tục tháo gỡ khó khăn về tín dụng bất động sản đối với các doanh nghiệp bất động sản, người mua nhà và bất động sản theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 03/CT-TTg năm 2023.

Trong báo cáo triển vọng kinh tế vĩ mô năm 2023 vừa công bố, Công ty Chứng khoán Vietinbank dự báo, lãi suất huy động có xu hướng giảm dần về cuối năm 2023, đặc biệt chiều hướng này sẽ gia tăng khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dự kiến sẽ giảm lãi suất điều hành vào quý IV/2023. Do tình hình lạm phát ở các quốc gia đang phát triển và thị trường mới nổi có khả năng được kiểm soát linh hoạt hơn. Lãi suất điều hành ở Việt Nam đã đạt đỉnh vào tháng 1/2023.

Thực tế, hiện lãi suất huy động tối đa ở các ngân hàng lớn chỉ còn khoảng 8,7%/năm ở ngân hàng quốc doanh và 9,5% ở khối cổ phần, thay vì mức tối đa 9,5%/năm vào cuối tháng 1/2023. Nguyên nhân chủ yếu đến từ dư thừa thanh khoản hệ thống ngân hàng khi mà các ngân hàng đã huy động được một lượng lớn vốn từ thị trường 1 ở mức lãi suất cao vào năm 2022, đặc biệt trong bối cảnh nguồn cung vốn được kiểm soát chặt chẽ. Lãi suất điều hành sẽ được duy trì ở mức như hiện tại trong năm 2023. Bên cạnh đó, lãi suất huy động có xu hướng giảm dần về cuối năm 2023, chiều hướng này sẽ gia tăng khi Fed dự kiến sẽ giảm lãi suất điều hành vào quý IV/2023.

Với chính sách tài khóa theo hướng mở rộng trong năm 2023 của Chính phủ cũng sẽ giúp một lượng tiền lớn quay trở lại hệ thống và làm tăng vòng quay tiền của nền kinh tế. Theo đó, kế hoạch chi đầu tư phát triển năm 2023 là gần 726.700 tỷ đồng, tăng 38% so với kế hoạch năm 2022 và cao hơn 67% số ước thực hiện năm 2022. Cơ bản, NHNN sẽ duy trì chính sách tiền tệ ở mức tương đối chặt chẽ thông qua công cụ lãi suất, thay vì hạn chế room tín dụng như năm ngoái. Nhìn chung, trạng thái thanh khoản năm 2023 sẽ ở mức tương đối dồi dào, nhưng trên mặt bằng lãi suất cao.

Hiện NHNN khá thận trọng với vấn đề lạm phát, nếu lạm phát tháng 2 và tháng 3 giảm rõ rệt thì mới kỳ vọng rằng lãi suất có xu hướng giảm. Tuy nhiên, mức giảm nhanh hay chậm phụ thuộc vào quan điểm của NHNN, nếu thận trọng cần đợi tín hiệu rõ ràng từ việc dừng tăng lãi suất của Fed thì vào tháng 5, Việt Nam có thể mới chuyển hướng sang hạ lãi suất.

Trên thực tế, lãi suất thực của Việt Nam hiện vẫn cao hơn nhiều quốc gia trên thế giới, vì vậy, giới phân tích kinh tế - tài chính cũng đưa ra đề xuất, NHNN cần cân nhắc sớm hạ lãi suất để hỗ trợ cho nền kinh tế và các doanh nghiệp. Khi hạ được lãi suất, triển vọng nền kinh tế sẽ tích cực hơn, không chỉ với ngành bất động sản và với các ngành khác.

Với điều kiện tỷ giá như hiện nay, theo nhiều chuyên gia kinh tế - tài chính, lãi suất huy động của Việt Nam ở mức 7-8% là phù hợp./.

Minh Phương